Ogród w bibliotece

Ogród i biblioteka to pełnia życia. To dwa światy odległe i bliskie sobie. Kto ma obydwa, ma wszystko, mówił Cyceron. A ogród w bibliotece to przenikanie światów i pełnia pełni. Drzewa i książki wspólnie rzucają cień; owoce dojrzewają, idee również. Ogród w Bibliotece powstaje po to, by mógł tutaj zakwitnąć duch opowieści. Ma się rozumieć, opowieści o książkach i o czytaniu. Będzie tu miejsce na historie obszerne i kameralne, na ciągle nowe, chociaż świetnie je znamy, i na te, które marzą, aby wyjść z cienia. Powieści, listy, pamiętniki, biografie. Baśnie – nie może przecież zabraknąć baśni. I bardzo dużo wieku XIX, bo ten jest, jak wiadomo, dobry na wszystko.

RSS iTunes Youtube Spotify Google Podcasts Podcast Index

Odcinek 7 - Jarmark rymów

2022-06-14

Skandale, zbrodnie, katastrofy zawsze cieszą się wzięciem u publiczności. Wiedzieli o tym wydawcy ulotnych druczków krążących w XIX i w początkach XX wieku.

Skandale, zbrodnie, katastrofy zawsze cieszą się wzięciem u publiczności. Wiedzieli o tym wydawcy ulotnych druczków krążących w XIX i w początkach XX wieku. Pieśni straganowe, cienkie broszurki, w które zaopatrywano się na jarmarkach, w czasie odpustów, u wędrownych handlarzy. Ociekające łzami, żółcią i krwią, fascynowały makabrycznym konkretem. Na każdym kroku zapewniały odbiorców i odbiorczynie, że podane w nich losy bezbronnych ofiar o gołębim spojrzeniu i ich oprawców nieznających znaczenia wyrazu "litość" są autentyczne, pewne co do szczegółu. "Prawdziwe zdarzenie o panience, która została zamordowana w lesie pod Kołaczycami w sposób barbarzyński"; "Straszna zemsta teściowej na swojej synowej, którą zraniła śmiertelnie w Karbawie"; "Obraz nędzy i rozpaczy dwóch sióstr, które zostały sprzedane do Ameryki Południowej na pastwę przez zbrodniczych handlarzy i wywiezione ze wsi i gm. Dolinka pod Łomżą" – już tych kilka tytułów jasno wskazuje, gdzie tkwią korzenie prasy tabloidowej czy seriali paradokumentalnych. W tekstach pieśni groza czyha co krok, a spektakularny mord lub kataklizm mogą zdarzyć się wszędzie, w sąsiedniej gminie czy najbliższym miasteczku. Choć ich istnieniu kres położyła PRL, zamykając małe wydawnictwa, poetyka pieśni nowiniarskich żyła pokątnie jeszcze przez długie lata. Nadzwyczajne wypadki – czy to śmierć ks. Popiełuszki, czy katastrofa samolotowa na Okęciu – spisywano rymami całkiem bliskimi dawnej jarmarcznej muzie. Typowe pieśni kramarskie, niezwykle długie, przeciążone faktami i detalami, z trudem dawały się ogarnąć pamięcią, do zasobów folkloru trafiały rzadko i każde ich nagranie to istny specjał. W odcinku prezentuję dwa wykonania, oba dziwnym trafem pochodzące z Bełżca na Lubelszczyźnie, Julii Watras i Anieli Gmoch, z dwóch znakomitych antologii płytowych: z których jedną w całości poświęcono pieśniom dziadowskim i często z nimi mylonym, choć nietożsamym, pieśniom kramarskim właśnie. Książki odcinka: „Karnawał dziadowski. Pieśni wędrownych śpiewaków (XIX-XX w.)”, wybór i oprac. Stanisława Nyrkowskiego, wstępem poprzedził Julian Krzyżanowski, Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa 1977. Piotr Grochowski, „Straszna zbrodnia rodzonej matki. Polskie pieśni nowiniarskie na przełomie XIX i XX wieku”, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2010. Płyty odcinka: „Polskie zwyczaje rodzinne”, oprac. Aldona Jadwiga Plucińska, Księży Młyn Dom Wydawniczy, Łódź 2014. „Pieśni wędrowne, cz. 1”, oprac. Remigiusz Mazur-Hanaj, In Crudo, Warszawa 2022. Śledź podcast na… • Stronie domowej: https://ogrodwbibliotece.pl • Spotify: https://open.spotify.com/show/72D2UwxvjuSH1Ge6uBTaGs • Google Podcasts: https://podcasts.google.com/feed/aHR0cHM6Ly9vZ3JvZHdiaWJsaW90ZWNlLnBsL2ZlZWQueG1s • Podcast Index: https://podcastindex.org/podcast/5359234 Projekty grafik: Sylwia Szołtysek Montaż dźwięku: Patryk Miś W odcinku wykorzystano na prawach cytatu fragment Amoureuse Rodolphe’a Bergera (wyk. Boris Sarbek & Boris Sarbek Orchestra, ℗ 1959 - BNF Collection 2015).

Pobierz
Typ pliku: MP3 - Rozmiar: 88 MB - Długość: 36:57m (320 kbps 44100 Hz)